سرجا پاپویچ: چگونه یک دیکتاتور را سرنگون کنیم

عصر بخیر. افتخار اینرا دارم که اینجا در TEDxKrakow هستم. مایلم کمی دربارۀ پدیده ای صحبت کنم که قدرت داره و در واقع در حال تغییر دنیاست، و نام آن، قدرت مردم است. با یک جمله نغز آغاز می کنم، و برای آن تعداد از شماها که عاشق "مانتی پیتون" هستند (کُمدین معروف انگلیسی)، یه نمونه از قصه های "مانتی پیتون" را می گم.
اینطوری. ۱۵ دسامبر سال ۲۰۱۰ است. کسی باهاتون شرط می بنده. شما به یک گوی بلورین نگاه کرده و آینده را می بینید. آینده دقیق و روشن است. اما می بایست آنرا با جهان سهیم شوید، خُب؟ کنجکاوی سرت را به باد می ده. شما شرط می بندید. به گوی بلورین نگاه می کنید. یک ساعت بعد، در یک ساختمان در یک شوی گفتمان تلویزیون ملی حضور داشته، و ماجرا را تعریف می کنید. در یک ساختمان در یک شوی گفتمان تلویزیون ملی حضور داشته، و ماجرا را تعریف می کنید. " قبل از پایان سال ۲۰۱۱، بن علی، و مبارک و قذافی از قدرت برکنار شده و تحت تعقیب قانونی قرار می گیرند. "صالح" از کشور یمن و "اسد" از کشور سوریه به چالش کشیده شده یا شاید تا الآن به زانو درآمده باشند. اسامه بن لادن مرده است، و "رادکو ملادیک" در دادگاه لاهه است."
حالا، گوینده متعجب به شما خیره می شود، و سپس شما اضافه می کنید، "و هزاران تن از جوانان آتن، مادرید، و نیویورک برای عدالت اجتماعی تظاهرات می کنند، و ادعا می کنند که بهار عرب آنها را برانگیخت."
بعدا" می بینید که دو نفر سفید پوست آمدند. آنها به شما تی شرت عجیبی می دهند، شما را به نزدیکترین مرکز روانی می برند.
بدین ترتیب مایلم کمی با شما دربارۀ پدیده ای صحبت کنم که در پس پرده آنچه به ظاهر سال خیلی بدی برای افراد بد است، می آید، و این پدیده، قدرت مردم نامیده می شود.
خُب، قدرت مردم مدتی است که مشهود بوده. باعث شد "گاندی" ، انگلیسی ها را از هند بیرون براند. باعث شد "مارتین لوتر کینگ" برنده یک جنگ نژادی تاریخی باشد. باعث شد "لِخ والسا" ، یک میلیون تن از نیروهای شوروی را از لهستان بیرون براند باعث شد "لِخ والسا" ، یک میلیون تن از نیروهای شوروی را از لهستان بیرون براند و همانطور که می دانیم، آغازی باشد بر پایان اتحاد جماهیر شوروی.
خُب چه چیز تازه ای در اینه؟ آنچه بنظر خیلی جدید می یاد، بهترین چیزی که مایلم امروز با شما درمیان بگذارم، یکسری قوانین و مهارتهایی است که می توان آنها را در جهت انجام کشمکش های غیر خشونت آمیز و موفق یاد گرفت و آموزش داد. یکسری قوانین و مهارتهایی است که می توان آنها را در جهت انجام کشمکش های غیر خشونت آمیز و موفق یاد گرفت و آموزش داد. اگه این حقیقت داشته باشه، می توانیم به این جنبشها کمک کنیم.
خُب، اولیش، مهارتهای تحلیلی است. جایی که همه اینها از خاورمیانه شروع شد را می گم، و ما سالهای زیادی را با این باور کاملا" غلط در مورد خاور میانه زندگی می کردیم. و ما سالهای زیادی را با این باور کاملا" غلط در مورد خاور میانه زندگی می کردیم. مثل یک منطقه یخ زده بنظر می آمد، راستی راستی مثل یک یخچال، و فقط دو جور غذا در آنجا وجود داره: استیک، که نمایانگر "مبارک" است، یه جور پلیس نظامی دیکتاتوری مثل "بن علی" ، استیک، که نمایانگر "مبارک" است، پلیس نظامی دیکتاتوری مثل "بن علی" ، یا سیب زمینی، که نمایانگر دولتهای مذهبی تهران است. و همه متحیر شدند وقتی که درِ یخچال باز شد و میلیونها جوان، عمدتا" غیر مذهبی برای ایجاد تغییر بیرون آمدند، چی حدس می زنید؟اونا به آمار اعتنایی نکردند. میانگین سن مصریان چیست؟ ۲۴. چه مدت "مبارک" بر سر قدرت بود؟ ۳۱. بنابراین این سیستم: دیگه کنهه بود. تاریخش گذشته بود، و جوانان دنیای عرب یک روز صبح از خواب بیدار شده و دریافتند که قدرت در دستان آنهاست. و جوانان دنیای عرب یک روز صبح از خواب بیدار شده و دریافتند که قدرت در دستان آنهاست. مابقی آن، سال پیش روی ماست. و حدس بزنید چی؟ همان نسل کوچک ( اشاره به نسل جوان کشورهای عربی که بر ضد دیکتاتور برخواسته) با قوانین خود، با وسایل خود، با ترفندهای خود و با زبان خود، که کمی عجیب بنظرم می آید. من الآن ۳۸ سال دارم. و می تونید به سن افرادی که در خیابانهای اروپا هستند، نظری بیندازید؟ بنظر می یاد نسل کوچک در حال ظهور است.
حالا بزارید یه مثال دیگه بزنم. من آدمهای متفاوتی را سرتاسر جهان ملاقات می کنم، و می دونید، اونا تحصیل کرده و پروفسور و دکتر هستند، و اونها همیشه شرطی صحبت می کنند. آنها می گویند،" قدرت مردم در صورتی کارایی دارد که رژیم خیلی سرکوب کننده نباشد." آنها می گویند،" قدرت مردم در صورتی کارایی دارد که درآمد سالانه کشور بین X و Z باشد." آنها می گویند،" قدرت مردم در صورتی کارایی دارد که درآمد سالانه کشور بین X و Z باشد." آنها می گویند،" قدرت مردم در صورتی کارایی دارد که فشاری از خارج باشه." آنها می گویند،" قدرت مردم فقط در صورتی کارایی دارد که نفتی در کار نباشد." و واقعا" می گویم، یکسری شرایط وجود دارد. خُب، سوژۀ جالب در اینجا اینه، مهارتهایی که شما در کشمکش اعمال می کنید بنظر مهم تر از شرایط می آیند، بخصوص مهارتهایی مثل وحدت، برنامه ریزی، و حفظ نظم بدون خشونت.
اجازه دهید مثالی برایتان بزنم. من از کشوری بنام صرب آمدم. ۱۰ سال طول کشید تا رهبران ۱۸ گروه مخالف را با خود پرستی های بزرگ خود یکی و متحد کرده، تا از یک کاندیدا که علیه دیکتاتور بالکان، اسلوبودان ملوسویچ بود، حمایت کنند. تا از یک کاندیدا که علیه دیکتاتور بالکان، اسلوبودان ملوسویچ بود، حمایت کنند. چی حدس می زنید؟ آن روز، روز شکست او بود. نگاهی به مصریان بیندازید، آنها میدان تحریر را به آتش کشیدند، آنها نمادهای فردی خود را کنار گذاشتند. آنها تنها با پرچم کشور مصر در خیابانها حضور پیدا کردند. یک مثالی بر عکس این برایتان عنوان می کنم. شما نُه کاندیدای ریاست جمهوری را می بینید که علیه "لوکاشنکو" مبارزه انتخاباتی می کنند. شما از نتیجه باخبرهستید. بنابراین اتحاد، چیز بزرگی است، و قابل دستیابی است. همینطور برنامه ریزی. آیا کسی به شما در مورد انقلاب موفق و آنی بدون خشونت دروغی گفته است؟ همینطور برنامه ریزی. آیا کسی به شما در مورد انقلاب موفق و آنی بدون خشونت دروغی گفته است؟ این چیز در دنیا وجود ندارد. هر وقت جوانانی را در جلوی خیابان می بینید که سعی در برقراری روابط دوستانه با پلیس یا ارتش دارند، یه کسی از پیش درمورد آن فکر کرده است.
حالا، در خاتمه، نظم بدون خشونت، و این احتمالا" تغییر روش سیاست است. اگر نظم بدون خشونت را حفظ کنید، شما منحصرا" برنده خواهید بود. شما صد هزار نفر را در یک راهپیمایی بدون خشونت دارید، و یک احمق یا فرد تحریک کننده، سنگ پرتاپ می کند، حدس بزنید چه چیزی توجه همه دوربینها را جلب می کند؟ اون یک نفر. یک حرکت خشونت آمیز براستی قادر است جنبش شما را ویران کند. یک حرکت خشونت آمیز براستی قادر است جنبش شما را ویران کند.
حالا اجازه دهید به جای دیگری برم. اون گلچینی از فنون و تکنیک هاست. قوانین مسلمی در نزاع صلح آمیزهست که لازمه دنبال کنید. ابتدا، از کم شروع کنید. دوم، مبارزاتی را انتخاب کنید که در آنها پیروز می شوید. تنها ۲۰۰ نفر در این سالن حاضر است. ما بدنبال تظاهرات میلیونی نیستیم. اما چی می شه اگه شبانه تمام دیوارهای شهر کراکوف را با اسپری شعار بنویسیم؟ مردم شهر می فهمند. اما چی می شه اگه شبانه تمام دیوارهای شهر کراکوف را با اسپری شعار بنویسیم؟ مردم شهر می فهمند. بنابراین ما روشهایی را انتخاب می کنیم که با واقعه مطابقت داشته باشند، بخصوص این چیزی که آنرا شگردهای کوچک پراکندگی می نامیم. آنها در سرکوبی خشونت آمیز بسیار موثرند. ما در واقع شاهد یکی از بهترین شگردهایی که تا بحال بکار رفته شده، بودیم. ما در واقع شاهد یکی از بهترین شگردهایی که تا بحال بکار رفته شده، بودیم. اون در میدان تحریر بود، جایی که جامعه بین المللی پیوسته ترس از این داشت که اسلام گراها انقلاب را تحت کنترل بگیرند. پیوسته ترس از این داشت که اسلام گراها انقلاب را تحت کنترل بگیرند. خُب، آنها کاری کردند که مسیحیان از مسلمانانی که در آنجا مشغول دعا هستند، حمایت کنند، عروسی قبطی با حضور هزاران مسلمان. دنیا براحتی تصویر را تغییر داده است، اما کسی از پیش به این موضوع فکر کرده بود. بنابراین بجای اینکه یک جا جمع شده، فریاد زده و جلوی نیروهای امنیتی قمپز در کنید، خیلی چیزهای دیگه می توانید انجام دهید. بنابراین بجای اینکه یک جا جمع شده، فریاد زده و جلوی نیروهای امنیتی قمپز در کنید، خیلی چیزهای دیگه می توانید انجام دهید. بنابراین بجای اینکه یک جا جمع شده، فریاد زده و جلوی نیروهای امنیتی قمپز در کنید، خیلی چیزهای دیگه می توانید انجام دهید.
حالا یک پویایی خیلی مهم دیگری نیز وجود دارد، و این پویایی است که معمولا" تحلیل گران آنرا نمی بینند. این پویشی است بین ترس و نفرت از یک سو و شوق و شوخ طبعی از سوی دیگر. بنابراین عملکردی مثل بازیهای کامپیوتری دارد. وقتی شما ترس زیادی داشته، موقعیت موجود را دارید. وقتی شما شوق زیادتری داشته، می بینید که ترس شروع به از بین رفتن می کند. روز دوم، مردم را می بینید که بجای فرار از پلیس، به سمت پلیس می دوند. روز دوم، مردم را می بینید که بجای فرار از پلیس، به سمت پلیس می دوند. در مصر، می توانید بگویید که چیزی آنجا در حال وقوع است.
و بعد همش شوخی است. طنز، قدرت فراوانی در تغییرموقعیت کنونی دارد، و البته در لهستان خیلی مشهود بود. و می دونید، ما فقط یک گروه کوچک از دانشجویان دیوانه در صرب بودیم که این طنز بزرگ را بوجود آوردیم. ما یک بشکه بزرگ نفت را در وسط خیابان اصلی گذاشته و عکس آقای رئیس جمهور را روی آن گذاشتیم. ما یک بشکه بزرگ نفت را در وسط خیابان اصلی گذاشته و عکس آقای رئیس جمهور را روی آن گذاشتیم. ما یک بشکه بزرگ نفت را در وسط خیابان اصلی گذاشته و عکس آقای رئیس جمهور را روی آن گذاشتیم. یک سوراخ در بالای آن بود، شما واقعا" می توانستید بیایید، یک سکه در آن انداخته، یک چوپ بیسبال گرفته، و تق ضربه ای به صورتش بزنید. صدای بلندی می داد. و در عرض چند دقیقه، ما در یک کافی شاپ نشسته و مشغول نوشیدن قهوه بودیم، صدای بلندی می داد. و در عرض چند دقیقه، ما در یک کافی شاپ نشسته و مشغول نوشیدن قهوه بودیم، ومردم در صفی طولانی ایستاده تا آن کار جالب را انجام دهند. خُب، اون تازه شروع نمایش بود. نمایش واقعی وقتی شروع شد که سر و کله پلیس پیدا شد. اونا چی کار می کنند؟ دستگیرمان می کنند؟ هیچ جا دیده نمی شدیم. ما سه چهار راه آنطرف تر در کافی شاپ ناظر ماجرا بودیم. آدمهایی که بهمراه کودکانشان برای خرید آمدند را دستگیر کنند؟ معنی نداره. البته، می تونید حدس بزنید که اونها احمقانه ترین کار را انجام دادند: اونها بشکه را دستگیر کردند. و حالا هم عکس داغون صورت روی بشکه که پلیسها دارند آنرا به سمت ماشین پلیس می کشند، و حالا هم عکس داغون صورت روی بشکه که پلیسها دارند آنرا به سمت ماشین پلیس می کشند، برای عکاسان روزنامه ها بهترین روزی بود که تا به اونموقع داشتند.
بدین ترتیب، منظورم اینه چیزهایی هست که قادر به انجام آنها هستید، و همیشه می تونید از شوخی و مزاح استفاده کنید. یه چیز مهمی دربارۀ شوخی نیز هست: واقعا" دردآوره، چون این افراد جدا" خیلی خودشان را جدی می گیرند. وقتی شروع به تمسخر آنها می کنید، دردآوره.
حالا، همه دربارۀ اعلی حضرت، اینترنت، صحبت می کنند، و اون یک مهارت بدرد بخور هم هست، اما عجله نکنید، و فیس بوک و توتیتر را انقلاب قلمداد نکنید. ابزار را با محتوا قاطی نکنید. این واقعیه که اینترنت و وسایل ارتباط جمعی جدید، خیلی مفیدند و چیزها را سریعتر و ارزان تر کردند. آنها همچنین امنیت بیشتری برای مصرف کنندگان فراهم کردند، چون بخشی بنام هویت ناشناس ارایه می‌کنند.
ما شاهد یک نمونه برجسته از کار دیگه ای که اینترنت می تونه انجام بده، هستیم. اون می تونه برچسب خشونت تحت حمایت دولت را بر روی تظاهرکنندگان صلح آمیز بزند. این یه گروه معروفه، ما همه "خالد سعید" هستیم، توسط "واعل غنیم" در مصر و دوستانش راه اندازی شده. این صورت لت و پار کسی است که توسط پلیس ضرب و شتم شده. اینطوری به معرض دید عموم قرار گرفت، و این احتمالا" چیزی است که اونی شد که پشت شتر را شکست.( اشاره به چیزی که باعث ویرانی شد)
اما خبر بدی هم اینجا هست. نزاع غیر خشونت آمیز در دنیای واقعی، در خیابانها پیروز است. شما اگر بنشینید و کلیک کنید، هیچگاه جامعه تان را در جهت دموکراسی یا اقتصاد تغییر نمی دهید. شما اگر بنشینید و کلیک کنید، هیچگاه جامعه تان را در جهت دموکراسی یا اقتصاد تغییر نمی دهید. شما اگر بنشینید و کلیک کنید، هیچگاه جامعه تان را در جهت دموکراسی یا اقتصاد تغییر نمی دهید. ریسک و خطر باید کرد و افراد استوار کسانی هستند که در نزاع پیروز هستند. ریسک و خطر باید کرد و افراد استوار کسانی هستند که در نزاع پیروز هستند.
خُب، یه سوال که یک میلیون می ارزه: چه اتفاقی در دنیای عرب خواهد افتاد؟ و اگرچه جوانان دنیای عرب در فروپاشی سه دیکتاتور خیلی موفق بودند، و اگرچه جوانان دنیای عرب در فروپاشی سه دیکتاتور خیلی موفق بودند، منطقه را به لرزه انداخته و شاهان با درایت اردن و موراکو را متقاعد کردند تا اصلاحات اساسی انجام دهند، منطقه را به لرزه انداخته و شاهان با درایت اردن و موراکو را متقاعد کردند تا اصلاحات اساسی انجام دهند، هنوز نتیجه عمل دیده نشده است، آیا مصریان و تونسیان قادر به انتقال قدرت هستند یا اینکه این مسئله ختم به درگیری خونین قومی و مذهبی خواهد شد، ایا مردم سوریه در رویارویی با خشونت وحشیانه روزمره که تا بحال باعث کشته شدن هزاران تن شده، نظم صلح آمیز را حفظ می کنند، ایا مردم سوریه در رویارویی با خشونت وحشیانه روزمره که تا بحال باعث کشته شدن هزاران تن شده، نظم صلح آمیز را حفظ می کنند، ایا مردم سوریه در رویارویی با خشونت وحشیانه روزمره که تا بحال باعث کشته شدن هزاران تن شده، نظم صلح آمیز را حفظ می کنند، یا اینکه به سمت نزاع خشونت آمیز رفته و جنگ زشت داخلی راه می اندازند. یا اینکه به سمت نزاع خشونت آمیز رفته و جنگ زشت داخلی راه می اندازند. آیا تمام این انقلابها در جهت تغییر بسوی دموکراسی است یا قراره ارتش یا انواع تند روها قدرت را در دست بگیرند؟ نمی توانیم بگوییم. یا قراره ارتش یا انواع تند روها قدرت را در دست بگیرند؟ نمی توانیم بگوییم. همین کار در بخش غربی در جریانه، همه این افراد جوان هیجان زده را می بینید که سرتاسر دنیا تظاهرات می کنند، این را اشغال می کنند، آن را اشغال می کنند. آیا قراره موج تلاطم دنیا باشند؟ آیا مهارتها، انگیزه و راهکارهای خود را پیدا می کنند، تا بفهمند واقعا" خواهان چی هستند، و اصلاحات را عامل شوند، یا اینکه فقط در جای خود باقی مانده و از لیست بی انتهای چیزهایی که ازشون متنفرند، شکایت می کنند؟ این تفاوت بین دو شهر است.
حالا، آمار چی میگه؟ کتاب دوستم، کتاب "ماریا استفان"، حرفهای زیادی دربارۀ نزاع خشونت آمیز و صلح آمیز داره، و برخی اطلاعات تکان دهنده ای در آن هست. اگر به ۳۵ سال اخیر و تحولات اجتماعی متفاوت از دیکتاتوری به دموکراسی نگاهی بیندازید، اگر به ۳۵ سال اخیر و تحولات اجتماعی متفاوت از دیکتاتوری به دموکراسی نگاهی بیندازید، می بینید که از ۶۷ مورد متفاوت، ۵۰ تای آنها نزاع صلح آمیز بوده که قدرت اصلی است. ۵۰ تای آنها نزاع صلح آمیز بوده که قدرت اصلی است. این دلیل دیگری است تا به این پدیده نگاه کنیم، این دلیل دیگری است تا به این نسل کوچک (کم سن و سال) نگاه کنیم، برای من کافی است تا بهشون باور و ایمان داشته باشم که مهارتها و جرات خود را پیدا کرده تا در راه نزاع صلح آمیز بکار برده که مهارتها و جرات خود را پیدا کرده تا در راه نزاع صلح آمیز بکار برده و از این طریق حداقل قسمتی از گندی که نسل ما در این دنیا زده را سر و سامان دهند. و از این طریق حداقل قسمتی از گندی که نسل ما در این دنیا زده را سر و سامان دهند. سپاسگزارم. (تشویق)